بررسی سازندهای زغال دار و حاوی فسیل های گیاهی فراوان

در قدم اول برای بررسی سازنده ای زغال دار و حاوی فیل های گیاهی فراوان به چگونگی این بررسی می پردازیم

1-گسترش مکانی نهشته های زغال دار

از نظر مکانی گیاهان در طول دوران های زمین شناسی مختلف در تمام دنیا گسترش یافته اند در نتیجه امروزه آثار زغال سنگ در سراسر از ژاپن در شرق تا آمریکا در غرب و از سیبری در شمال تا استراالیا در جنوب دیده می شود اگر چه زغال سنگ در تمام قاره ها یافت می شود ولی دو سوم زغال سنگ جهان در آمریکا ،شوروی سابق و چین تشکیل شده اند.

به طور کلی حوضه های زغال دار جهان را از نظر زمین شناسی در حوضه های رسوبی زغال دار زیر می توان مشاهده نمود

• حوضه های زغال دار سپرهای پایدار(carton)

ساختمان زمین شناسی این حوضه ها ساده است و لایه های زغال دار تغییرات ناچیزی از خود نشان می دهند  گسترش این حوضه ها زیاد است و معمولا روی پی سنگ ها ی سخت دوران نخست زمین شناسی تشکیل شده اند.

• حوضه های زغال دار حد وسط (geosynclinal)

این حوضه ها اغلب در نواحی ژئوسنکلینال تشکیل شده اند به دلیل وجود رسوبات یخچالی و برخی از انواع گیاهان ،تصور بر این است که حوضه های زغال دار حد وسط در شرایط آب و هوایی سرد و خشک و در دوران های مختلف زمین شناسی تشکیل شده اند.

• حوضه های زغال دار کوهزایی(OROGEN)
• حوضه های زغال دار کوهزایی اغلب در کمربند های کوهزایی تشکیل شده اند وسعت این حوضه ها کم است و اغلب در دوران مزوزوئیک تا سنوزوئیک به وجود آمده اند .ساختمان زمین شناسی حوضه های زغال دار اروژن پیچیده است و لایه های زغال دار تغییرات زیادی از خود نشان می دهند با توجه به تقسیم بندی فوق معادن زغال سنگ ایران در گروه حوضه های زغال دار کوهزایی قرار می گیرند .

1-1.گسترش زمانی نهشته های زغال دار         

از دیدگاه زمین شناسی نزدیک به حدود 50 درصد از منابع زغال سنگ اکتشاف شده جهان در دوره کربونیفر تا تریاس قرار دارد که به آن نخستین عصر زغالی گفتخ می شود .

سایر منابع زغال سنگ در سازنده های متعلق به دوره های پرمین پایانی ،تریاس ،ژوراسیک،کرتاسه و ترشیاری پیدا می شوند.زغال سنگ ها ی تشکیل شده در دوره های کرتاسه و ترشیاری را مربوط به دومین عصر زغال سنگ می دانند.زغال سنگ ها ی دوره ترشیاری عمدتا از نوع نیمه قیری و لیگنیت هستند و از نظر کاربردی مهم نیستند.به طور کلی انباشت زغال سنگ در تاریخ زمین شناسی به صورت زیر تشخیص داده شده اند

• از دوره کربونیفر تا دوره پرمین که 22 درصد زغال سنگ های جهان را تشکیل می دهد.
• تز دوره تریاس تا نیمه دوم کرتاسه که 27 درصد زغال سنگ های جهان را تشکیل می دهد.

از نیمه دوم کرتاسه تا دوره ترشیاری که 50 درصد زغال سنگ های جهان را تشکیل می دهد.

1-2.ویژگی های رسوبی سازنده های زغال سنگ

در این بررسی ها اصولا باید سازنده های دوره کربونیفر به بعد را مورد بررسی قار داده زیرا گیاهان بعد از این دوره در سطح زمین گسترش یافته اند.

در این مرحله از مطالعات دانستن مباحث چینه شناسی ،فسیل شناسی و زمین شناسی منطقه ای اهمیت دارد مثلا در ایران زغال سنگ ها اصولا در سازنده های مثل شمشک و نای بند یافت میشوند پس در درجه اول باید دنبال پی جویی این سازنده ها بود.

سپس باید به دنبال حوضه های رسوبی بود که از نوع تالابی و دلتایی باشند ،زیرا چنین محیط هایی برای رشد و تکثیر گیاهان و سپس مدفون شدن ان ها برای تشکیل زغال سنگ مناسب است. در این راستا دانستن مباحث رسوب شناسی اهمیت پیدا می کند مثلا اگر سازنده های حاوی شیل و سیلیت حاوی آرژیلیت باشند نشان دهنده یک محیط تالابی است.

همچنین وجود ماسه سنگ هایی با لایه بندی مورب همراه با کانی های هماتیت و گوتیت بیان کننده یک محیط دلتایی -آواری است همچنین ریپل مارک ها نان دهنده رسوب گذاری زغال سنگ در یک دریای کم عمق یا سواحل دریایی است از طرف دیگر این سازنده ها باید در یک محیط زمین ساختی فعال واقع شده باشند تا تحت شرایط دیاژنز موثر ،فرایند زغال شدگی به درجه مطلوب برای ساخت زغال سنگ برسد مثلا زغال سنگ های ایران اغلب در محیط های زمین ساختنی ناودیسی تشکیل شده اند.

2.پی جویی نشانه های سطحی

یکی از موثرترین شیوه های اکتشاف زغال سنگ پی جویی و برون زده های زغال سنگ در سطح زمین ،در محل آبراهه ها ،دره ها و … لست .زغال سنگ از جمله مواد معدنی است که در مقدار آن اید درصد فراوانی از سنگ های یک منطقه را تشکیل دهد تا ارزش معدنی داشته باشد به عبارت دیگر خور زغال سنگ در واقع بخشی از سنگ های منطقه است.به این دلیل امکان رخنمون آن در سطح زمین فراوان است در حالی که در اکتشاف فلزاتی مانند مس ،سرب و روی به دنبال کانی های در بر گیرنده این فلزات هستیم که جز کوچکی از سنگ های دیگر را تشکیل می دهند.

گاهی رخنمون های کمی از زغال سنگ ها در سطح زمین یافت می شود به این دلیل با خطر ترانشه ،تونل ،چاهک و حتی چاه سعی می شود وجود زغال سنگ را در بخش های زیرین لایه های پوشاننده رویی دنبال کرد.

در صورتی که میزان رخنمون زغال سنگ ر سطح زمین زیاد باشد جتی می توان با استفاده از عکس های هوایی و ماهواره ای به راحتی آن ها را در واحد های زمین شناسی پی جویی کرد.مثلا امروزه از روش های دورسنجی و با استفاده از طیف های مختلف امواج ماهواره ای می توان برای اکتشاف زغال ها سود برد.یکی از مسائلی که در پی جویی برونزدهای زغال سنگ ها باید به ان توجه نمود مسئله اکسید شدگی زغال سنگ ها در تماس با هوا و آب است .در اثر اکسید شدگی رنگ و خواص ظاهری  رغال سنگ تغییر می کند و این ممکن است در شناسایی نوع و کیفیت زغال سنگ ما را دچار اشتباه کند